W języku angielskim funkcjonuje wyrażenie „riparian”. Jest to latynizm pochodzący od słowa „ripa” oznaczającego brzeg, nabrzeże rzeki, stosowany wówczas gdy chcemy określić przestrzeń której wszystkie elementy składowe zdominowane są przez przepływającą obok rzekę.

Z Wiłkowa do Izmaiłu przez Kiliję – wzdłuż północnego ramienia delty Dunaju o tej samej nazwie – jechałem rowerem latem 2010 r., pamiętnego ze względu na ogromne powodzie jakie nawiedziły wówczas środkowo – wschodnią Europę. Dunaj niósł olbrzymie masy brunatno – żółtej, spienionej wody, wylewając z brzegów, zatapiając łachy, ostrowy, łąki i łęgi. Czuło się nieustannie jego moc. Rzeka szemrała, bulgotała, syczała. Emanowała z niej specyficzna woń zbutwiałej roślinności i mokrego mułu.

Dziesięć kilometrów przed Izmaiłem pokazała się na horyzoncie Stara Nekrasiwka, wioska – jak każda w tych stronach – pełna uroku, ze stadami koni i  bydła na pastwiskach, kurami, gęśmi i kozami w zagrodach, z baniastym kokosznikiem wiejskiej cerkwi. Jednakże wbrew pozorom Stara Nekrasiwka nie jest zwyczajną naddunajską wsią. Spośród wielu tutejszych siół wyróżnia ją specyficzny status – obecność na liście światowego dziedzictwa UNESCO.

„Południk Struvego”

Tak zwany „Południk Struvego” był łańcuchem ok. 260 punktów triangulacyjnych wyznaczonych na przestrzeni ok.2820 km. od miejscowości Hammerfest w Norwegii do Starej Niekrasiwki na terytorium dzisiejszej Ukrainy. Nazwę przedsięwzięcia zaczerpnięto od nazwiska Fryderyka Jerzego Wilhelma Von Struve – znanego astronoma, pochodzącego z zasłużonej dla Rosji rodziny Niemców Bałtyckich(warto tytułem dygresji dodać, że jego wnukiem był Piotr Struve, lider partii „kadetów” oraz jeden z najwybitniejszych parlamentarzystów przedrewolucyjnej Rosji), który przygotował, a następnie nadzorował wdrażanie w życie tego ambitnego projektu. Jego celem było dokładniejsze skartowanie obszarów Norwegii, Szwecji i Rosji oraz uzyskanie precyzyjniejszych danych dotyczących kształtu oraz rozmiarów Ziemi.

Przedsięwzięcie zrealizowano w latach 1816 – 1852. Tytułem ciekawostki można dodać, iż wówczas „południk” przebiegał przez terytorium trzech państw, przy czym Norwegia i Szwecja złączone były w tym okresie unią personalną. W chwili obecnej „południk” przecina terytoria dziesięciu organizmów państwowych. Cóż, sit transit gloria mundi!

Wyróżnione punkty triangulacyjne przez UNESCO

W 2005 roku 34 punkty triangulacyjne które były ogniwami „południka” wpisano na listę światowego dziedzictwa UNESCO oraz wyróżnione je obeliskami bądź też tablicami memorialnymi. Na terytorium Ukrainy znajduje się cztery takie punkty jednakże Starej Niekrasiwce przypadł w udziale honor szczególny, gdyż było to ostatnie ogniwo w łańcuchu tworzącym „Południk Struvego”. W związku z tym miejsce to zostało wyróżnione okazałym obeliskiem ze stosowną tablicą memorialną  w j. rosyjskim i łacińskim. Nie zdołałem tego z całą pewnością ustalić ale jest wielce prawdopodobne, iż tablica memorialna jest odtworzeniem uprzedniej, umieszczonej w Starej Niekrasiwce jeszcze w czasach carskich.

Obeliks w Starej Niekrasiwce

Napis po łacinie na obelisku, w tłumaczeniu na j. polski:

„Południowy kraniec łuku południka o współrzędnych 25 stopni i 20 minut, który od Oceanu Arktycznego aż po rzekę Dunaj, przez Rosję Szwecję i Norwegię z rozkazu i pod patronatem najłaskawszych imeratorów Aleksandra I i Mikołaja I, a także najłaskawszego króla Oskara I, w latach 1816 – do 1852, został wyznaczony, wspólnym wysiłkiem geodetów trzech narodów. Szerokość geograficzna 45 stopni, 20 minut, 28 sekund”.

Artur Ziaja

Zespół NieznanaUkraina.pl dziękuje Arturowi Ziaja za podzielenie się z nami wszystkimi ciekawą opowieścią. Naprawdę ciekawa informacja.

A co wy myślicie o tej opowieści i o miejscowości Stara Nekrasiwka?

TAGI ARTYKUŁU

historia, UNESCO, zabytki