„Przez pojęcie „granica państwowa” należy rozumieć płaszczyznę pionową przechodzącą przez linię graniczną, oddzielającą terytorium państwa polskiego od terytoriów innych państw i od morza pełnego. Granica państwowa rozgranicza również przestrzeń powietrzną, wody i wnętrze ziemi” (Ustawa z dnia 12 października 1990 roku o ochronie granicy państwowej).

Długość granicy między Polską a Ukrainą

Długość granicy państwowej między Polską a Ukrainą wynosi 535 km. Przebiega ona wzdłuż województw lubelskiego (296 km) oraz podkarpackiego (239 km), które graniczą z  obwodami wołyńskim, lwowskim i zakarpackim.

Na dwóch odcinakach rzeki San (ukr. Сян) oraz Bug (ukr. Західний Буг), należące do zlewiska Bałtyku, tworzą  granicę między Polską a Ukrainą. Rzeka San tworzy w swoim górnym biegu 55 km pas graniczny, zaczynając od stoków Piniaszkowego (950 m.n.p.m.) w Bieszczadach Zachodnich do wielkiego zakola wokół Łysani koło Smolnika nad Sanem. Rzeka Bug posiada swoje źródło we wsi Werchobuż koło Złoczowa na Wyżynie Podolskiej na Ukrainie. Na odcinku 363 km (Gołębie – Niemirów) stanowi granicę z Ukrainą i Białorusią.

Sporne tereny graniczne

Granica państwowa, rozdzielająca tereny Rzeczpospolitej Polskiej i Ukrainy jest poprowadzona przez tereny, które w przeszłości nie jednokrotnie były uznawane za sporne.

W wyniku wojen, rozbiorów i innego typu konfliktów międzypaństwowych granice były zmieniane, a nawet likwidowane. Obszar ten w przeszłości był pograniczem różnych narodów i kultur.

Tędy przebiegała granica między Królestwem Polskim a Rusią w okresie od X wieku do roku 1569, kiedy to między Królestwem Polskim a Wielkim Księstwem Litewskim została zawarta Unia Lubelska. Była to unia realna, w wyniku której po całkowitym połączeniu dwóch organizmów państwowych, zlikwidowano granice.

Taki stan rzeczy trwał do 1772 roku, kiedy w wyniku I Rozbioru Imperium Rosyjskie, Imperium Austro-Węgier oraz Cesarstwo Pruskie anektowało rozległe tereny Rzeczpospolitej Polskiej. W efekcie Zachodni Wołyń, Północna Bukowina, Galicja Zachodnia oraz Galicja Wschodnia znalazły się pod rządami Imperium Austro-Węgier, zaś pozostałe tereny Ukrainy wraz z Wołyniem i  Polesiem znalazły się w obrębie Imperium Rosyjskiego.

Zmiany terenów granicznych Polski i Ukrainy

Obecny przebieg granicy pomiędzy Rzeczpospolitą Polską a Ukrainą jest wynikiem szeregu układów międzynarodowych oraz porozumień, zawartych w przeszłości między Rzeczpospolitą Polską a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich.

Największa korekta granic w powojennej Europie

Pisząc o granicy pomiędzy Polską a Ukrainą, nie można pominąć faktu, który dotyczył umowy o zmianie granic zawartej między ZSRR a Rzeczpospolitą Polską. Była to jedna z największych korekt granicznych w powojennej Europie. Korekta dotyczyła obszaru o powierzchni 480 km².

Dnia 15 lutego 1951 roku w Moskwie, Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej Bolesław Bierut podpisał umowę pomiędzy Rzeczpospolitą Polską a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich o zamianie odcinków terytoriów państwowych. Umowa o zmianie granic została ratyfikowana zgodnie z ustawą z dnia 26 maja 1951 roku (Dz. U. R. P. Nr 31, poz. 242).

Na podstawie umowy ZSRR przekazał Polsce fragment obwodu Drohobyckiego (Obecnie Obwód Lwowski), który należał do Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej.

W skład tego fragmentu wchodziły: miasto Ustrzyki Dolne oraz wsie Bandrów Narodowy, Bystre, Czarna, Krościenko, Liskowate oraz Lutowiska wraz z okolicznymi terenami.

Polska przekazała pod jurysdykcję ZSRR fragment województwa lubelskiego. Z miejscowościami: Bełz (obecnie Белз), Chorobrów (Хоробрів), Krystynopol (Червоноград), Uhnów (Угнів), Waręż (Варяж), a także część Sokala – Żwirka (Жвирка). ZSRR otrzymał też linię kolejową Rawa Ruska (Рава-Руська) – Krystynopol. Obecnie wymienione miejscowości znajdują się na obszarze obwodu lwowskiego. Rzeki San oraz Bug, po korekcie granic na pewnych odcinkach, pełnią funkcje naturalnej granicy między Polską a Ukrainą.

Po 1951 roku nie było więcej zmian czy korekt granicy między Polską Rzeczpospolitą Ludową a ZSRR.

Współczesne zmiany granic

W 1991 roku po rozpadzie ZSRR i wystąpieniu ze Związku wszystkich republik ZSRR, granica została pocięta na mniejsze odcinki, odpowiednio utworzono granice z: Federacją Rosyjską (obwód kaliningradzki 210km), Litwą (102,4km), Republiką Białoruską (407,5km) oraz Ukrainą (535km).

Po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej i ratyfikacji Układu z Schengen, wschodnia granica państwowa Polski jest zewnętrzną granicą lądową państw członkowskich UE i Schengen.

Problematyka „pogranicza” oraz „strefy przygranicznej” między Polską a Ukrainą ,od dawna były przedmiotem zainteresowań wielu naukowców, między innymi historyków, politologów, ekonomistów, etnografów, językoznawców oraz geografów. Bezpośrednio z tą granicą, są powiązane tereny przygraniczne Polski i Ukrainy. Tworzą one homogeniczny obszar z mocnymi wewnętrznymi więziami: ekonomicznymi, kulturowymi, językowymi, etnograficznymi, historycznymi oraz religijnymi.

TAGI ARTYKUŁU

granica, historia, Polska, Ukraina